Εργασιακό Άγχος: Όταν η Πίεση της Εργασίας Μετατρέπεται σε Ψυχολογική Επιβάρυνση

Στην εποχή των αυξημένων ταχυτήτων, απαιτήσεων και της συνεχούς διαθεσιμότητας, το εργασιακό άγχος έχει εξελιχθεί σε μία από τις πιο συχνές μορφές ψυχολογικής πίεσης. Πρόκειται για έναν ξεχωριστό όρο, αναγνωρισμένο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που περιγράφει την ένταση και την ψυχική επιβάρυνση που προκύπτουν όταν οι επαγγελματικές απαιτήσεις ξεπερνούν τους πόρους, τα όρια ή την αντοχή ενός ανθρώπου.

Το εργασιακό άγχος μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, είτε πρόκειται για εργαζόμενο είτε για ιδιοκτήτη επιχείρησης ή στέλεχος ηγεσίας. Οι συνεχείς απαιτήσεις, η ανασφάλεια, η έλλειψη ισορροπίας και οι δυσλειτουργικές εργασιακές σχέσεις δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η ψυχική υγεία δοκιμάζεται καθημερινά.

Η εκδήλωση του εργασιακού άγχους

Πως εκδηλώνεται το εργασιακό άγχος

Αν και τα σημάδια του μπορεί να είναι μη σημαντικά στην αρχή και να παραγνωρίζονται δικαιολογώντας τα από την φύση της εργασίας, το σώμα και το μυαλό εκπέμπουν γρήγορα τα δικά τους σήματα:

• Σωματικά συμπτώματα: κόπωση, ταχυπαλμία, μυϊκή ένταση, πονοκέφαλοι, γαστρεντερικές ενοχλήσεις, κρίσεις πανικού, συχνή νόσηση και ασθενές ανοσοποιητικό.

• Συναισθηματικά: αίσθημα ματαίωσης, θυμός, απογοήτευση, δυσκολία στη χαλάρωση.

• Νοητικά: διασπασμένη προσοχή, υπερσκέψη, αμφιβολία για τις ικανότητες.

• Συμπεριφορικά: αποφυγή, καθυστερήσεις, εσωστρέφεια ή υπερβολική ενασχόληση με τη δουλειά, αυξημένα ατυχήματα ή λάθη και παραιτήση λόγω ψυχολογικής εξουθένωσης.

  
  

Με τον χρόνο, το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε burnout — ένα σύνδρομο ψυχολογικής εξουθένωσης που πλήττει όχι μόνο την επαγγελματική απόδοση, αλλά και τη συνολική ποιότητα ζωής.

Οι σχέσεις στον χώρο εργασίας: η “αόρατη” πηγή πίεσης

Συχνά, η ένταση δεν προέρχεται μόνο από τον φόρτο εργασίας αλλά από τις σχέσεις μέσα στον οργανισμό.

Η έλλειψη επικοινωνίας, τα θολά όρια, η απουσία υποστήριξης ή η μη αναγνώριση μπορούν να εντείνουν το άγχος περισσότερο από οποιαδήποτε προθεσμία.

Οι σχέσεις εργασίας επηρεάζουν βαθιά την ψυχολογία μας: ένας εργαζόμενος που αισθάνεται σεβασμό και εμπιστοσύνη λειτουργεί διαφορετικά από έναν που βιώνει φόβο ή αμφισβήτηση.

Αντίστοιχα, ηγεσίες που λειτουργούν με συναισθηματική νοημοσύνη ενισχύουν την ψυχική ανθεκτικότητα της ομάδας, ενώ εκείνες που βασίζονται στον έλεγχο ή στον φόβο, τροφοδοτούν το άγχος.

Πώς μπορούμε να προστατευτούμε

Η πρόληψη του εργασιακού άγχους δεν σημαίνει απλώς «να χαλαρώνουμε περισσότερο» ή «να παίρνουμε άδεια όταν δεν αντέχουμε άλλο». Πρόκειται για μια ολιστική διαδικασία φροντίδας που αφορά τόσο το άτομο όσο και τον οργανισμό· μια αλλαγή νοοτροπίας και κουλτούρας γύρω από το τι σημαίνει υγεία στην εργασία.

Στο επίπεδο του ατόμου, η πρόληψη ξεκινά από τη συνειδητοποίηση — την ικανότητα να αναγνωρίζουμε τα πρώτα σημάδια κόπωσης, να ακούμε τα μηνύματα του σώματος και να αποδεχόμαστε ότι η ψυχική μας κατάσταση επηρεάζει άμεσα την απόδοσή μας.

Η αυτοπαρατήρηση, η φροντίδα των ορίων και η καλλιέργεια πρακτικών όπως το Mindfulness, η αναπνοή επίγνωσης ή η ενσυναισθητική επικοινωνία μπορούν να λειτουργήσουν ως «αντίβαρα» στην καθημερινή πίεση.

Ωστόσο, η ατομική φροντίδα δεν είναι αρκετή αν δεν υποστηρίζεται από ένα υγιές εργασιακό πλαίσιο.Οι οργανισμοί που κατανοούν τη σημασία της ψυχικής ευεξίας δημιουργούν κουλτούρα πρόληψης μέσα από απλές αλλά ουσιαστικές πρακτικές:

• ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να κάνουν διαλείμματα χωρίς ενοχές,

• προσφέρουν ευελιξία στον χρόνο και στον τρόπο εργασίας,

• προωθούν ανοιχτό διάλογο για την ψυχική υγεία χωρίς φόβο στιγματισμού,

• και παρέχουν πρόσβαση σε επαγγελματική ψυχολογική υποστήριξη.

Σε πολλές χώρες του εξωτερικού, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ολλανδία ή η Σουηδία, τα προγράμματα ευεξίας στους χώρους εργασίας περιλαμβάνουν:

• ομαδικές συνεδρίες Mindfulness μέσα στο ωράριο,

• συμβουλευτική υποστήριξη εργαζομένων (Employee Assistance Programs),

• “mental health days” – ημέρες άδειας ειδικά αφιερωμένες στην ψυχική αποφόρτιση,

• και προγράμματα bonding που ενισχύουν τη σύνδεση μεταξύ συναδέλφων και μειώνουν την απομόνωση.

Η ουσία όλων αυτών δεν είναι να μειωθούν οι απαιτήσεις, αλλά να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα: να μάθουμε να λειτουργούμε με επίγνωση, υποστήριξη και ρεαλισμό, χωρίς να εξαντλούμαστε.

Γιατί η πρόληψη του εργασιακού άγχους δεν είναι πολυτέλεια — είναι πράξη σεβασμού προς τον άνθρωπο, προς το επάγγελμα και προς την ίδια τη ζωή που υπάρχει πέρα από τα ωράρια.

Τα οφέλη μιας κουλτούρας ψυχικής υγείας!

Όταν ένας οργανισμός επενδύει στη φροντίδα της ψυχικής υγείας, τα οφέλη είναι πολλαπλά:

• Οι εργαζόμενοι παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα συγκέντρωσης και δημιουργικότητας,

• Μειώνονται οι απουσίες και οι αποχωρήσεις,

• Αυξάνεται η αίσθηση αφοσίωσης και εμπιστοσύνης,

• Και η ίδια η επιχείρηση αποκτά ανθεκτικότητα και συνοχή απέναντι στις προκλήσεις.

Σε ατομικό επίπεδο, η κατανόηση του εργασιακού άγχους βοηθά τον άνθρωπο να αναγνωρίσει τις ανάγκες του, να θέσει όρια, να επικοινωνήσει με πιο συνειδητό τρόπο και – αν χρειάζεται – να αναζητήσει υποστήριξη πριν εξαντληθεί.

Η φροντίδα ως πράξη ευθύνης

Η ψυχική ανθεκτικότητα δεν είναι ατομική υπόθεση· είναι πολιτισμική στάση. Όταν ένας εργαζόμενος, ένας ηγέτης ή μια επιχείρηση αναγνωρίζει το εργασιακό άγχος και δημιουργεί χώρο για φροντίδα, τότε η εργασία ξαναγίνεται ανθρώπινη — χώρος ανάπτυξης και όχι επιβάρυνσης.

Η ψυχοθεραπευτική υποστήριξη μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά, βοηθώντας το άτομο να κατανοήσει βαθύτερα τα μοτίβα πίεσης, να διαχειριστεί το άγχος και να αναπτύξει πιο υγιείς μηχανισμούς προσαρμογής.

---

Βιβλιογραφία:

1. Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. Springer.

2. World Health Organization (2019). International Classification of Diseases (ICD-11): Burn-out an occupational phenomenon.

3. Cooper, C. L., & Quick, J. C. (2017). The Handbook of Stress and Health: A Guide to Research and Practice. Wiley-Blackwell.

4. Mind (2023). Workplace Wellbeing Index: The impact of mental health support in organizations.
   

#εργασιακόΆγχος #ψυχικήΥγείαστηΔουλειά #εργασιακέςΣχέσεις #Mindfulness #burnout #θεραπεία #HypnotherapyClinic

---

Αν θέλεις να λαμβάνεις νέα άρθρα, μπορείς να εγγραφείς στο newsletter εδώ.