Χειριστική Σχέση – Όταν Επιλέγουμε τον Έλεγχο Αντί για την Ελευθερία
- sandy m
- πριν από 4 ημέρες
- διαβάστηκε 3 λεπτά
Έγινε ενημέρωση: πριν από 3 ημέρες
Στις χειριστική σχέση συνήθως εστιάζουμε στον “χειριστικό” άνθρωπο: αυτόν που ελέγχει, που απορροφά, που επιβάλλεται συναισθηματικά. Αν μείνουμε μόνο εκεί, χάνουμε τη μισή αλήθεια. Γιατί καμία δυναμική δεν συντηρείται χωρίς δύο πλευρές.
Γιατί όμως επιλέγουμε τον έλεγχο από την ελευθερία;
και έτσι η χειριστική σχέση δεν ξεκινά ποτέ με έλεγχο…
Κάποιος χειρίζεται και κάποιος επιτρέπει να τον χειρίζονται.
Η ψυχοδυναμική πλευρά: το οικείο του πόνου
Η επιλογή μιας χειριστικής σχέσης δεν είναι ποτέ τυχαία. Συχνά, το μοτίβο αυτό αντανακλά πρώιμες εμπειρίες δεσμού. Αν ως παιδιά μάθαμε ότι η αγάπη συνοδεύεται από ανασφάλεια, έλεγχο ή συναισθηματική αστάθεια, τότε ως ενήλικες μπορεί να “αναγνωρίζουμε” αυτή τη μορφή σχέσης ως οικεία.Δεν είναι ότι τη θέλουμε συνειδητά — απλώς ο ψυχισμός μας την κατανοεί.
Η θεωρία του δεσμού (Bowlby, 1988) εξηγεί πως τα άτομα με αγχώδη ή αμφιθυμικό δεσμό τείνουν να επιλέγουν συντρόφους που ενισχύουν τον κύκλο της ανασφάλειας: ζητούν επιβεβαίωση, αλλά έλκονται από ανθρώπους που τη στερούν.
Έτσι, ο χειρισμός γίνεται ένας τρόπος “επανενεργοποίησης” της παλιάς τους ιστορίας — ένα οικείο, αλλά επώδυνο, σενάριο.
Ο γνωσιακός φακός: τα φίλτρα της αξίας
Στο γνωσιακό-συμπεριφορικό επίπεδο, τέτοιες σχέσεις συντηρούνται από δυσλειτουργικές πεποιθήσεις όπως:
«Αν φροντίζω τον άλλον αρκετά, θα με αγαπήσει».
«Αν φύγω, θα μείνω μόνη/ος».
«Η αγάπη χρειάζεται θυσία».
Αυτά τα σχήματα (Young et al., 2003) συνδέονται με βαθύτερες ανάγκες για ασφάλεια και αποδοχή. Ο χειρισμός, λοιπόν, δεν βιώνεται μόνο ως καταπίεση, αλλά και ως μηχανισμός επιβεβαίωσης: μας κάνει να νιώθουμε “απαραίτητοι” ή “ιδιαίτεροι”, ακόμη κι αν αυτό συνοδεύεται από πόνο.
Η εμπειρία του εγκλωβισμού
Στην πράξη, Η χειριστική σχέση δεν ξεκινά ποτέ με έλεγχο… Ξεκινούν με έντονη σύνδεση, ενδιαφέρον, “πληρότητα”. Η σταδιακή εισχώρηση της ενοχής, του φόβου και της αμφιβολίας έρχεται αργότερα — συχνά όταν το άτομο έχει ήδη επενδύσει συναισθηματικά.
Ο έλεγχος μπορεί να είναι εμφανής (με κριτική, απειλές, απομόνωση) ή λεπτός (με αποχή, σιωπή, συναισθηματική αποστασιοποίηση). Σε κάθε περίπτωση, δημιουργεί γνωσιακή ασυμφωνία: το μυαλό προσπαθεί να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του άλλου για να αποφύγει την απώλεια ή το σοκ της απομυθοποίησης.
Έτσι παραμένουμε... Όχι γιατί δεν καταλαβαίνουμε αλλά γιατί δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι να δούμε τη δική μας συμμετοχή.
Η πράξη της επίγνωσης
Η έξοδος από μια χειριστική σχέση δεν είναι απλώς θέμα θάρρους — είναι θέμα ενδοσκόπησης. Όταν ρωτάμε:
“Τι με κρατά εδώ;”
“Τι ανάγκη μου εξυπηρετεί αυτή η σχέση;”
“Ποιο συναίσθημα φοβάμαι να αντικρίσω αν φύγω;”
...τότε αρχίζουμε να μετατοπιζόμαστε από τη θυματοποίηση προς την αυτογνωσία.
Η επίγνωση μάς φέρνει αντιμέτωπους με κάτι πιο δύσκολο αλλά πιο ειλικρινές: ότι δεν επιλέγουμε μόνο με βάση την αγάπη, αλλά και με βάση τις πληγές μας. Και η θεραπεία έρχεται όταν μαθαίνουμε να ξεχωρίζουμε τα δύο.
Η θεραπευτική διαδικασία
Μέσα στη ψυχοθεραπεία, διερευνούμε σταδιακά τον εσωτερικό μας διάλογο: τη φωνή που λέει «αν φύγω, θα χάσω τα πάντα», τη φωνή που πιστεύει «χωρίς αυτόν/αυτήν δεν υπάρχω». Η εργασία επικεντρώνεται στην επανασύνδεση με τον εαυτό — στην αποκατάσταση του προσωπικού ελέγχου και των ορίων.
Η υπνοθεραπεία, ειδικότερα, μπορεί να βοηθήσει στην επαναπρογραμματισμό των υποσυνείδητων πεποιθήσεων που συνδέουν την αγάπη με την υποταγή ή τον φόβο. Με τη βοήθεια καθοδηγούμενης χαλάρωσης και συμβολικής επεξεργασίας, το άτομο αρχίζει να αναγνωρίζει βαθύτερα τη δική του αξία, αποδεσμεύοντας την από την επιβεβαίωση των άλλων.
Από τον έλεγχο στην ελευθερία!
Η αληθινή απελευθέρωση δεν έρχεται όταν ο άλλος αλλάζει.
Έρχεται όταν σταματάμε να παίζουμε τον ρόλο που μας κρατά εγκλωβισμένους στο ίδιο μοτίβο.
Όταν κατανοούμε ότι μπορούμε να αγαπάμε χωρίς να χάνουμε τον εαυτό μας.
Η αγάπη που βασίζεται στην ελευθερία είναι πιο αληθινή από κάθε “δέσιμο” που βασίζεται στον φόβο.
Πηγές:
Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. Basic Books.
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema Therapy: A Practitioner’s Guide. Guilford Press.
Aronson, E. (2018). The Social Animal. Worth Publishers.
Johnson, S. M. (2004). The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy. Brunner-Routledge.
Linehan, M. M. (1993). Cognitive-Behavioral Treatment of Borderline Personality Disorder. Guilford Press.
Perls, F. (1969). Gestalt Therapy Verbatim. Real People Press.
#χειριστικεςσχεσεις #τοξικεςσχεσεις #σχεσεις #ψυχοθεραπεια #συνθετικηψυχοθεραπεια #υπνοθεραπεια #γνωσιακησυμπεριφορικηυπνοθεραπεια #αυτογνωσια #αποδοχη #ψυχολογια #εσωτερικεπαιδι #προσωπικηαναπτυξη #θεραπεια #συναισθηματικηεξαρτηση #hypnotherapyclinic #sandymessaropoulou
Σχόλια